ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2021

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ»

ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ και ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

Από την Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων δίνονται οι παρακάτω ενδεικτικές απαντήσεις των θεμάτων και υπενθυμίζεται ότι κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. –

Ενδεικτική μοριοδότηση στα Αρχαία Ελληνικά Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών

 

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Α1.

α)   1 Σ:   πολιτικήν γάρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική.

     2 Σ:   Ζεύς οὖν δείσας περί τῷ γένει ἡμῶν μή ἀπόλοιτο πᾶν

     3Λ: εἷς ἔχων ἰατρικήν πολλοῖς ἱκανός ἴδιώταις, καί οἱ ἄλλοι δημιουργοί. 6 μόρια (3 Χ 2)

Προσοχή: Χαρακτηρισμός 1 μόριο. Τεκμηρίωση με παραπομπή στο κείμενο: 1μόριο

Σωστός χαρακτηρισμός αλλά λανθασμένη παραπομπή: 1 μόριο

Λανθασμένος χαρακτηρισμός αλλά σωστή παραπομπή: 0 μόρια

β) αὐτῶν → θηρίων

   οὕτω → «ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται»                                                                  4 μόρια ( 2 Χ 2)

Β1. α) Για τα μέρη της πολιτικής αρετής, ο μαθητής να αξιοποιήσει στην απάντησή του τα σχόλια του Φ.Υ. σελ. 62.

αἰδώς: Το αίσθημα σεβασμού ενός μέλους της κοινότητας έναντι των υπολοίπων, όλες οι ηθικές αναστολές και φόβοι που προφυλάσσουν τον άνθρωπο από αντικοινωνική συμπεριφορά (με άλλα λόγια: ο αυτοσεβασμός, η ντροπή που νιώθει ο άνθρωπος όταν έχει προβεί σε τέτοια συμπεριφορά). Σε ένα λεξικό με τον τίτλο Ὅροι, το οποίο ανάγεται στην πλατωνική Ακαδημία, η αἰδώς ορίζεται ως «εκούσια υποχώρηση από απερίσκεπτη συμπεριφορά, σύμφωνα με το δίκαιο και αυτό που φαίνεται καλύτερο· εκούσια κατανόηση του καλύτερου· προσοχή για αποφυγή της δικαιολογημένης επίκρισης». Το δίπολο των αρετών αἰδὼς καὶ δίκη ισοδυναμεί με το σωφροσύνη και δικαιοσύνη, το οποίο χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας στο επιμύθιο του λόγου του.

δίκη: Στο συγκεκριμένο απόσπασμα η λέξη δίκη δεν χρησιμοποιείται με τη σημασία της δικαστικής διαδικασίας. Βρίσκεται κοντά στην αρχική της σημασία· δίκη: το ορθό, το δίκαιο. Κατά προέκταση, η δίκη δηλώνει εδώ την έμφυτη αντίληψη για το σωστό, το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Προσοχή: Απλή ονομαστική αναφορά, (αἰδώς, δίκη) :1 μόριο συνολικά

                                                                                                            5 μόρια

β) Για τη λειτουργία της πολιτικής αρετής να στηριχθεί στη φράση «ἵν’εἶεν πόλεων κόσμοι τε καί δεσμοί φιλίας συναγωγοί». Η αιδώς και η δίκη αποτελούν βάση της κοινωνικής συμβίωσης γιατί:

• οδηγούν σε ευταξία, καταστέλλουν την αδικία σε κοινωνικό επίπεδο (2,5 μόρια)
• οδηγούν σε ηθική βελτίωση, ομόνοια σε ατομικό επίπεδο (2,5 μόρια)

                                                                                                                       5 μόρια

Β2. α) Γλωσσικές επιλογές: 1. Προστακτική ( «μετεχόντων / θές»). 2. Ευθύς λόγος 3. Επανάληψη (« πάντας – πάντες») . 4. Υποθετικός λόγος ( οὐ γάρ ἄν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν, ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν») . 5. Παρομοίωση («ὡς νόσον πόλεως»).

     Αρκεί ο μαθητής να αναφέρει τέσσερις από τις πέντε επιλογές.

Προσοχή: Απλή ονομαστική αναφορά:0,5 μόριο. Παραπομπή στο κείμενο:0,5 μόριο

                                                                                                         4 μόρια (4 Χ 1)

       Δικαιολόγηση αυστηρότητας: Η μειωμένη συμμετοχή στην αιδώ και στη δίκη συνεπάγεται τη διάλυση της κοινωνίας . Η παρομοίωση «ὡς νόσον πόλεως» δείχνει το μέγεθος της ενδεχόμενης καταστροφής.               (6 μόρια).

Β3.

     1. Λ,   2.Λ,   3. Σ, 4. Σ,   5. Λ                               . 10 μόρια (5Χ 2)

Β4 α. 1ε , 2γ , 3 στ , 4 ζ , 5 η , 6 α                            6 μόρια (6 Χ 1)

Β4 β. Σημασίες στο αρχαίο κείμενο: διεφθείροντο =αφανίζονταν, δημιουργοί =τεχνίτες                             .                     4 μόρια (2 Χ 2)

Β5. α) Βασική ιδέα Καλλικλή: Αδικία είναι αυτό που προβλέπουν οι νόμοι, που ορίζονται μονομερώς από τους πολλούς και αδύναμους (αδικία είναι το θετό δίκαιο)( 2 μόρια). Θεωρεί την ισοκατανομή, αδικία σε βάρος των ικανών και ισχυρών ( 1 μόριο). Δίκαιο είναι ό, τι συμβαίνει στη φύση ( 1 μόριο) ( «ο καλύτερος και δυνατότερος να έχει περισσότερα») ( 1 μόριο η παραπομπή στο κείμενο)                 

( 5 μόρια)                                           

β) Θέση Πρωταγόρα: η απουσία θετού δικαίου οδηγεί στην αδικία, στην καταστροφή των πρώτων κοινωνικών σχηματισμών.                 ( 3 μόρια)

γ) Σύγκριση: Ο Πρωταγόρας και ο Καλλικλής εκφράζουν αντίθετες απόψεις για την αδικία.                                                                   ( 2 μόρια)

 

Γ1. Ενδεικτική μετάφραση

Ο Άνυτος, από τη μια, εξαιτίας της κακής ανατροφής του γιου του ( 1 μόριο) και της δικής του ανοησίας/απερισκεψίας (1 μόριο) , ακόμα και μετά τον θάνατό του διατηρεί την κακή του φήμη ( 2 μόρια). Ο Σωκράτης, από την άλλη, επειδή περηφανεύτηκε στο δικαστήριο προκαλώντας φθόνο ( 2 μόρια), έκανε τους δικαστές να τον καταδικάσουν ακόμα περισσότερο ( 2 μόρια). Εμένα , όμως, μου φαίνεται ότι του έχει τύχει θεάρεστη μοίρα (2 μόρια).                

( 10 μόρια)

Γ2. Ο Σωκράτης επέδειξε ψυχική ρώμη: α. γιατί κατάλαβε ότι είναι καλύτερος γι’ αυτόν στη συγκεκριμένη στιγμή ο θάνατος από την παράταση της ζωής του (2 μόρια). β. δεν δείλιασε μπροστά στον θάνατο (1 μόριο) γ. τον αποδέχτηκε ευχάριστα και πέθανε (2 μόρια) .

                                                                                                            ( 5 μόρια)

Στάση Ξενοφώντα: αποδέχεται τη σοφία και τη μεγαλοψυχία του Σωκράτη και τον θεωρεί αξιομνημόνευτο και αξιέπαινο.                               5 μόρια (4 Χ 1,25)

Γ3α. ἡμῖν μέν οὖν δοκεῖ θεοφιλεστέρων μοιρῶν τετυχηκέναι τῶν μέν γάρ βίων τά χαλεπώτερα                                                                    7 μόρια (7 Χ 1)

Γ3β. ἐπεί γάρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν το τεθνάναι

ἔγνω → γνῶθι

ζῆν→ ζῆ

τεθνάναι → τεθνεώς /τεθνηκώς ἴσθι (απαιτείται ένας από τους δύο ρηματικούς τύπους) . 3 μόρια (3 Χ 1)

Γ4α.

«διά το μεγαλύνειν» → επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα ἐποίησε.

«τοῦ ζῆν» → γενική συγκριτική , β΄όρος σύγκρισης από το «κρεῖττον».

«τοῦ ἀνδρός» → γενική κτητική από «τήν σοφίαν», «τήν γενναιότητα»

«ἀξιομακαριστότατον» → κατηγορούμενο του αντικειμένου «τον ἄνδρα» από το ρήμα «νομίζω».

4 μόρια (4 Χ 1) (1 =0,5 +0,5)

Γ4β.    

εντοπισμός: «εἰ δέ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ τινί Σωκράτους συνεγένετο»: υπόθεση, «ἐκεῖνον ἐγώ τόν ἄνδρα ἀξιομακαριστότατον νομίζω»: απόδοση                                                                                  ( 1 μόριο)

Χαρακτηρισμός: Πραγματικό                                               ( 1 μόριο)       

Αιτιολόγηση: Υπόθεση = εἰ +οριστική, απόδοση = απλή οριστική (1 μόριο)

Μετατροπή: ἐάν /ἄν /ἤν συγγένηται → νομιῶ         3 μόρια (1 +1 +1)